‘Grensspoorprojecten pakken vrijwel altijd positief uit’
dinsdag 29 maart 2022
Terwijl internationaal spoorvervoer steeds meer politieke aandacht krijgt, dreigen regionale grensspoorprojecten tussen wal en schip te raken. Vier Nederlands-Duitse grensregio’s roepen het kabinet op deze projecten een prominente plek te geven in het beleid. “Elke euro die je hier in steekt krijg je dubbel terug.”
Dat zeggen Tjeu Semmekrot (projectleider EuregioRail), Tjeerd Postma (projectleider Wunderline), Mike Lücker (projectleider EurekaRail) en Ronald van der Meijs (Mobilion Deutschland, projectleider Emmen – Rheine) in gesprek met OV-Magazine.
Tussen wal en schip
De projectleiders zien de aandacht en steun in alle lagen van de politiek toenemen. Naast de aandacht voor nationale en lange internationale spoorverbindingen, zouden grensspoorprojecten in de totstandkoming van het coalitieakkoord alleen wel concreet moeten worden uitgewerkt.
De grens vormt (vaak letterlijk) een barrière voor deze projecten, terwijl de regio’s aan beide zijden van de grens historisch gezien wel sterke banden hebben. Daardoor functioneert zo’n regio niet als één regio. Door ‘missing links’ in het netwerk weg te nemen en de kwaliteit van het ov te vergroten, kan dit sterk worden verbeterd.
De grens vormt een barrière. Daardoor functioneert een regio met historisch sterke banden niet meer als één regio.
Werk aan de winkel
Bij een aantal verbindingen wordt intensief samengewerkt tussen nationale en regionale overheden aan weerszijden van de grens. Maar bij sommige verbindingen schiet de steun vanuit Den Haag nog tekort. Financiering vormt vaak een bottleneck om de historische verbindingen in ere te herstellen.
EuregioRail wil in 2032 een rechtstreekse verbinding Zwolle – Münster realiseren. De infrastructurele aanpassingen kunnen tot 40 procent Europees gefinancierd worden, maar daarvoor moet het traject onderdeel uitmaken van het Europese Comprehensive Network van het Transeuropese Netwerk TEN-T. In een herzieningsvoorstel van de Europese Commissie wordt Zwolle – Enschede daar wel onderdeel van, maar Enschede – Münster niet. Nationale regeringen kunnen dat veranderen.
Aan Duitse zijde zijn plannen om de lijn te elektrificeren, maar voor de Nederlandse zijde tussen Enschede en de Duitse grens nog niet. Semmekrot: “Dat is wel noodzakelijk om de huidige verbinding tussen Enschede en Münster te behouden. Daarvoor, en voor de doorverbinding naar Zwolle, is tot 2028 nog 100 miljoen euro nodig vanuit Den Haag en Berlijn.”
Voor de reactivering van 30 kilometer spoor op het traject Emmen – Rheine zijn op hoofdlijnen financiële afspraken gemaakt. Voorzien zijn bijdragen van Nederlandse en Duitse overheden. “Een stukje Duits spoor ligt op Nederlands grondgebied. Dat is uniek”, vertelt Ronald van der Meijs. ‘Den Haag’ helpt die juridische status te beoordelen. Tegelijkertijd maakt ProRail meters met de noodzakelijke aanpassingen van station Coevorden. “De vragen rond materieel, exploitatie en concessieverlening lossen we in goed overleg met de betrokkenen op.” In 2025 moet het project gereed zijn.
Het Wunderline-project moet in 2024 Groningen en Bremen rechtstreeks verbinden. Nadat de Friesenbrücke in 2015 werd aangevaren, werd de urgentie van herstel van de verbinding snel duidelijk, zegt projectleider Postma. “Sindsdien staat het project op de kaart in Den Haag en Berlijn. Het totale project kost 150 miljoen euro en ontving tweemaal een Europese CEF-t-subsidie. Maar door problemen rondom baanstabiliteit is voor de kwaliteitsverbetering van het traject extra geld nodig. Dat soort vraagstukken kun je niet alleen bij provincies neerleggen.”
Een intensieve samenwerking tussen Rijk, provincies Limburg en Noord-Brabant en Verkehrsverbund Rhein-Ruhr leidde er toe dat de Duitse vervoerder Start per 2026 een treindienst tussen Eindhoven en Düsseldorf gaat rijden, vertelt Mike Lücker. Ook wordt gezamenlijk ingezet op een snelle verbinding tussen de Randstad en Aken, die deels regionale concessies en deels de Hoofdrailnetconcessie raakt. Daarnaast wordt ook samengewerkt met de Zuiderburen: het streven is dat eind 2023 de Drielandentrein Aken via Heerlen en Maastricht met Luik gaat verbinden. Belangrijke vraagstukken zijn de governance, maar ook wie gaat wat financieren. Gezamenlijk optrekken is hierin belangrijk met respect voor elkaars culturen en posities.
‘Tussen Emmen en Nordhorn kun je met eenvoudige ingrepen zo 40 minuten reistijdwinst boeken. Zo’n kwaliteitssprong haal je in de Randstad niet zomaar’
Zo’n reistijdwinst zie je nergens
Den Haag ziet regionale grensprojecten te veel als regionaal feestje, stellen de projectleiders, waarbij het alleen een vast bedrag ter beschikking stelt. Daarna moeten de grensregio’s met wegbeheerders en spoorbeheerders aan de slag en lopen zij de risico’s, terwijl het meestal wel om rijksinfra gaat. Den Haag kijkt vooral naar grote internationale lijnen, terwijl veel grensoverschrijdende barrières makkelijker weg te nemen zijn en veel effect hebben. Ronald van der Meijs: “Tussen Emmen en Nordhorn kun je met eenvoudige ingrepen zo 40 minuten reistijdwinst boeken. De reizigersaantallen zijn lager dan in de Randstad, maar zo’n kwaliteitssprong haal je daar niet zomaar.”
Tjeerd Postma beaamt dat. Als de nieuwe brug klaar is en de trajectdelen geschikt zijn voor 130 km/uur, leveren werkzaamheden op de corridor Groningen-Bremen een reistijdwinst op van 20 minuten. In 2030 moet nog eens 17 minuten winst behaald worden. “Dit pakt in elke MKBA-analyse positief uit. Voor zo’n reistijdwinst kost in binnenlandse projecten al snel miljarden.”
Lokaal en regionaal draagvlak
Omdat ieders belang in de grensprojecten wordt meegenomen, ontstaat draagvlak van onderaf. De Nederlands-Duitse samenwerkingsverbanden spelen daarin een belangrijke rol, stelt Postma. “We brengen de belanghebbenden met elkaar in contact en bevorderen kennisuitwisseling. Bij ons zitten alle gemeenten daardoor op één lijn.”
Tjeu Semmekrot vervolgt dat ook de Euregio die verbindende rol op zich neemt voor de corridor Zwolle – Münster. “We kennen onze partners, weten wat er lokaal speelt en proberen het enthousiasme in de regio aan te wakkeren. De provincie Overijssel en Nahverkehr Westfalen Lippe (NWL) hebben elkaar al gevonden. We hopen dat IenW zich ook bij onze spoorambities aansluit.”
Rond Emmen – Rheine werden de eerste stappen aan Duitse zijde gezet, door een eerste stuk spoor te reactiveren voor personenvervoer. “Dat maakte dit project opportuun. Eind 2020 sloot het Nederlandse ministerie ook aan”, stelt Van der Meijs. “Deelstaat Niedersachsen en de Duitse vervoerder en concessieverlener zijn inmiddels ook aan boord en alle partijen werken goed samen. Den Haag kan bovendien onze katalysator naar Brussel zijn.”
Het is van belang om ook op internationaal en nationaal vlak draagvlak te krijgen voor korte grensoverschrijdende verbindingen, vindt Lücker. Deze verbindingen zijn vaak ‘feeders’ voor de grotere hsl-stations. Reizigers moeten gemakkelijk en snel kunnen overstappen op de lijnen die van internationaal belang zijn. Een voorbeeld is is de grensoverschrijdende verbinding via Eindhoven, Heerlen naar Aken waar een snelle overstap op de Thalys mogelijk is. Ook Den Haag moet ervan doordrongen zijn dat kortgrensoverschrijdend vervoer een bijdrage levert aan de lange afstandsverbinding en daarmee ook de reductie van CO2.
Kennis zit bij de grensregio’s
Natuurlijk spelen in zo’n grensoverschrijdende samenwerking wel meer ‘barrières’ een rol, zoals taal- en cultuurverschillen en de organisatiestructuren van verschillende overheden. Volgens de projectleiders moet iedereen elkaar daardoor ‘leren’ aanvoelen. En dat heeft tijd nodig. Ze wijzen vooral op het belang van personen, die zowel in de Duitse als Nederlandse cultuur en taal bekend zijn. Want daar zit de kennis.
Semmekrot: “Die interactie is nergens vastgelegd, die bouw je langzaam met onderling vertrouwen op. Als personen of organisaties wegvallen, komt de uitwisseling helaas vaak op een lager pitje te staan.” Postma herkent dat: “In Nederland zijn lopende zaken goed verankerd in het ambtelijk apparaat, in Duitsland minder. Bij een coalitiewissel kunnen je partners ineens vertrokken zijn. Dat vraagt om investeringen om elkaar goed te leren kennen. Een collega van mij is Nederlands, maar woont en werkt al jaren in Duitsland. Dan voel je cultuurverschillen aan, ken je de taal goed en weet je hoe dingen overkomen. Nederlanders zijn bijvoorbeeld nogal direct, Duitsers juist niet.”
Van der Meijs, zelf een Nederlander die al zo’n dertig jaar in Duitsland woont en werkt: “Nederlanders kunnen met nieuwe en creatieve oplossingen komen, terwijl Duitsers vaker de bekende wegen en procedures volgen. Als je elkaar langer kent, leer je daarmee omgaan. Verschillen begrijpen, accepteren en overbruggen en vertrouwen in de samenwerking vinden is het belangrijkst.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 1/2022. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.
Hoe zit het eigenlijk met de reactivering van de spoorlijn Nijmegen Kleef. Met een mogelijk rechtstreekse verbinding naar Weeze (vliegveld).
Ingediend door Marijn Kapteijns op di, 29/03/2022 - 13:38
Buiten deze genoemde grensverbindingen is het noodzakelijk om de lijnen Nijmegen-Kleve, Weert-Hamont, Roermond-Dalheim en Terneuzen -Gent te reactiveren. Niet alleen voor toerisme of forenzenverkeer , maar ook voor recreatief gebruik zijn deze ontbrekende schakels essentieel. Spoorverbindingen Roosendaal -Antwerpen C. en verder een halfuursdienst met de bekende L trein naar en van Puurs en een IR (Sneltrein) naar van Charleroi Sud. Breda moet elk half uur met de trein bereikbaar zijn met de stop in Noorderkempen erbij! De Bredabus rijdt straks dan alleen Antwerpen Rooseveltplaats-Hulst in Zeeuws Vlaanderen in een half uursdienst of anders een keer per uur. De nieuwe opzet van IC Brussel en wie weet naar Mons elk half uur kan om en om via Brussel Luchthaven gaan of via Vilvoorde. Op station Schaarbeek kan een stop komen voor Train World en die op Antwerpen Berchem verder kan vervangen. Mons is een stad in de provincie Henegouwen, waar al jaren aan een nieuw gebouw gewerkt wordt. Iets verderop ligt het stadje Saint Ghislain waar het TSP zich bevindt, een hobbyclub die ontfermt over oud Belgisch Spoormaterieel. Tevens kent deze organisatie de Chemin de Bocq in de omgeving van Ciney aan de lijn Namur-Arlon. Ook een snelle tramverbinding Maastricht-Hasselt zat in de pen , maar dat project schiet ook bepaald niet op door allerlei procedures en aangepaste plannen. Zolang die er nog niet is kan de Drielanden -trein vanaf eind 2023 dagelijks via Luik ( en oud stadscentrum) blijven doorrijden van en naar Hasselt. De oude Maasbrug van het oudere goederen traject ( in Maastricht) moet gehandhaafd blijven en weer voor een tram of lightrail in dienst gesteld worden. Dan kun je doorrijden naar Maastricht Randwyck, waar het Beursgebouw, Ziekenhuis en Universiteit zich bevinden. Natuurgebieden met een spoorverbinding zijn duurzaam en ideaal voor wandelingen, fietstochten of kampeervakanties.
Ingediend door Arjan Krabbenbos op vr, 08/04/2022 - 13:30
Behalve dat men makkelijker de grens over kan, moet ook de mogelijkheid worden geboden om desnoods voor een deel, de OV chipkaart te kunnen gebruiken. Nu kan men tussen Maastricht, Heerlen, Landgraaf al met een OV chipkaart naar Aken HBF per trein reizen, wat ik regelmatig doe, en dat stimuleert het reizen per trein. Als binnenkort de spoorverdubbeling Heerlen - Landgraaf een feit is en twee treinen per uur rijden, maakt dat een bezoek aan de gezellige Domstad aantrekkelijker. Grens overschrijnende projecten per trein had al in een veel eerder stadium gestimuleerd moeten worden. Hoe meer mensen de trein i.p.v. de auto kiezen des te beter komt dat het milieu ook ten goede, maar zoals vaker is dit voor Den Haag een "ver van mijn bed" show gebeuren. Het bevordert de economie, de culturele aspecten en begripsvorming als regio's over de grenzen heen d.m.v. een goede (rail)infra met elkaar verbonden zijn. Eigenlijk ligt ons parlement te excentrisch ten opzichte van de rest van het land en zou het meer centralistischer hebben moeten liggen om de problematiek en mogelijkheden op onder andere infragebied beter te kunnen begrijpen, maar dat is een utopische gedachte. Ik winkel graag in Aken en de mensen kunnen net zo vriendelijk zijn als in Nederland, het ligt aan jezelf hoe je elkaar bejegend door respect te tonen en vriendelijkheid uit te stralen. De Aarde is ons aller thuis en huis ongeacht waar je woont en leeft. Dat ik ook met bus 350 met een OV chipkaart de grens over kan en dus een leuke combinatie kan maken met trein en bus maakt een bezoek aan Duitsland extra plezieriger.
Ingediend door Frans E.R. EEKHOUT op vr, 08/04/2022 - 20:15
Nu Hamont - Weert en Nijmegen - Kleef nog...
Helaas blijven de NL overheid en ProRail dat saboteren...
Ingediend door Henk Angenent op vr, 08/04/2022 - 23:40
De verlenging van Metrolijn B ( Hoekse Lijn), alias Metro aan Zee moet per juli 2022 open gaan. Dan wordt de eerder geplaagde metrolijn welke ombouw per april 2017 startte en oorspronkelijk 5 maanden in beslag zou nemen eindlelijk voltooid! De eerste fase van deze voormalige (internationale) spoorlijn was pas 30 september 2019 open gegaan na een hoop tegenslag met software en onvoorziene zaken die in de grond zaten. Zomer 2022 is de periode van opening eindfase van het verlengde spoor Hoek van Holland naar Hoek van Holland Strand, waarbij je ook echt arriveert op het Hoekse strand en de zee kan aanschouwen na het afstappen!
Nu maar hopen dat de Lelylijn (voorheen Zuiderzeelijn) , alsnog wordt aangelegd, alsmede de verbinding Emmen-Stadskanaal-Veendam. Wat wel waarschijnlijk gebeurt is de heropening van het spoor Bad Bentheim-Neuenhaus welke al open is en d komende doortrekking naar Coevorden. waarschijnlijk 2026 en de heropening van het thans gestremde baanvak Weener-Leer D., waar eindelijk de kapotte spoorbrug wordt vervangen. Deze spoorlijn moet in 2024 of 2025 weer openen, mits er geen verdere tegenslagen zijn! De grenslijnen Nijmegen-Kleve, Roermond-Moenchengladbach, Weert-Hamont moeten weer heropend worden, voor meer mogelijkheden aan beide kanten van de landsgrenzen, niet alleen voor forenzen, ook voor uitstapjes in natuur of op cultureel gebied Minstens elk half uur een trein op alle tijden en dagen van de week, met goede overstapverbindingen onderling. Ook maaastricht-Hasselt moet een goede lightrail krijgen naar de overstapknopen en niet op een dood punt met weinig voorzieningen. Connexxion en Arriva moeten samenwerken aan een verbinding Amersfoort Centraal- Rhenen-Kesteren-Arnhem Centraal, Amersfoort C-Ede Wageningen-Arnhem Centraal, Baarn-Utrecht Centraal- Vianen-Breda. De IC Brussel moet om en om naar Brussel Luxemburg en Brussel Zuid. Drielanden-trein Aachen-Heerlen- Maastricht- Luik G. moet vanaf Stolberg Rheinland vertrekken/eindigen en bij station Liege St. Lambert idem dito. Zo creëer je nog betere verbindingen, als je doorrijdt naar of van historische binnensteden! De snelliijn Breda -Utrecht vormt straks een alternatief voor de HSL Zuid-verbinding en kan daaro stations in Vianen, Gorinchem en Oosterhout gaan openen. Den haag de Uithof is straks een tussenhalte voor de tram naar en van Naaldwijk in het Westland. Alphen aan den Rijn-Nieuwkoop-Zegveld Hoek (dorp) Woerden-Harmelen- De Meern naar/van Utrecht en Amsteltram 25 van Uithoorn via Mijdrecht en Kamerik-kanis naar Woerden verlengen. Ook de Uithoftram naar Amersfoort Binnenstad via Centraal Station en Driebergen zijn mooie verbindingen. Vianen wordt bereikt door verlengde tram uit de richting Nieuwegein Zuid en Schoonhoven die van de verlengde tram uit IJsselstein. Ook HTM tramlijn 19 naar Rotterdam Overschie vanaf de TU Wijk in Delft Zuid is een optie. Investeren in rails is duurzaam en levert bij goede verbindingen veeel reizigers op! Dus wacht niet er lang mee en anticipeer deze (her) nieuwe verbindingen bij woningbouwlocaties, natuurgebieden, industriezones en knooppunten.
Ingediend door Arjan Krabbenbos op za, 09/04/2022 - 12:55
Reactie toevoegen