De HugoHopper rijdt sinds augustus 2010 door Heerhugowaard. De HugoHopper is een vervoersdienst van de vervoersvereniging Dijk en Waard. De vereniging is, naast vier vaste medewerkers, volledig afhankelijk van haar vrijwilligers. Ze bieden vier diensten aan: lijndiensten, deur-tot-deur-vervoer, groepsvervoer en een buurtbus. Voor het gebruik van de HugoHopper moet men lid zijn van de vervoersvereniging. De buurtbus, die wordt gereden onder regie van ov-concessiehouder Connexxion, behoort tot het openbaar vervoer en is toegankelijk voor iedereen.
De waarde van mobiliteit wordt pas echt zichtbaar wanneer je ouder wordt
dinsdag 23 april 2024
Bijpraten én meedenken over publieke mobiliteit? OV-Magazine organiseert op 23 mei de webinar 'publieke mobiliteit'. Meld je nu aan!
Het vervoersgebied is per januari 2022 uitgebreid naar de gehele gemeente Dijk en Waard. Voor deze uitbreiding waren de diensten alleen beschikbaar voor de inwoners van de voormalige gemeente Heerhugowaard. Er zijn nog geen lijndiensten die door Langedijk rijden, wel kan er gebruikt worden gemaakt van het deur-tot-deur-vervoer.
Het deur-tot-deur-vervoer was in het begin alleen opengesteld voor reizigers die aan bepaalde voorwaarden voldeden. Tijdens de coronapandemie werd er tijdelijk niet gereden. Toen de maatregelen tegen de coronapandemie afnamen, is gestart met alleen deur-tot-deur vervoer. Om deze reden waren er tijdelijk geen voorwaarden voor het gebruik hiervan. Toen ook de lijnbussen weer in dienst kwamen, bleef het aantal reizigers dat gebruikmaakte van het deur-tot-deur-vervoer groeien. Dit terwijl het aantal reizigers op de lijnbus afnam. De uitbreiding van het vervoersgebied met Langedijk en het veranderde gebruik van de lijndiensten en het deur-tot-deur-vervoer zorgde bij de vervoersvereniging en de gemeente Dijk en Waard voor de vraag: hoe kan een unieke dienst als de HugoHopper, naast het reguliere ov en het WMO-vervoer, toegevoegde waarde blijven bieden binnen de gemeente? Movares heeft een scenariostudie uitgevoerd om deze vraag te kunnen beantwoorden.
Maatschappelijke functie
HugoHopper vervult een belangrijke en tweeledige maatschappelijke functie. Door de bus kunnen met name ouderen op een prettige manier reizen naar het winkelcentrum (de belangrijkste bestemming), sportvoorzieningen, dagbesteding of vrienden en familie binnen Heerhugowaard. Daarnaast zijn er bij de HugoHopper 165 vrijwilligers werkzaam. Zij zijn vaak gepensioneerden die het leuk vinden om te rijden of voor de sociale interactie. Bovendien vinden zij het belangrijk om maatschappelijke toegevoegde waarde te bieden. Naast het vervoer bestaat die toegevoegde waarde ook uit meer ruimte voor leven, dus minder autogebruik binnen Dijk en Waard.
De HugoHopper lijkt op openbaar vervoer, kan veel leren van openbaar vervoer, vormt een aanvulling op het openbaar vervoer, maar ís géén openbaar vervoer. Voor de onderzoekers van Movares was dit even schakelen. Fabian Wegewijs (Movares): “Normaal werken we aan ov-verbindingen die honderden of zelfs duizenden reizigers per dag vervoeren. Bij de HugoHopper gaat het om veel minder reizigers, maar is het maatschappelijk belang minstens even groot.”
Vervoersomvang
De gemiddelde bezetting op de lijndiensten was in 2019 1,25 reizigers per rit. In totaal vervoerden de lijndiensten 19.711 reizigers. De bus heeft drie lijndiensten, wat dus neerkomt op gemiddeld 548 reizigers per lijn. In de eerste 9 maanden van 2022 was de gemiddelde bezetting nog slechts 0,83 reizigers per rit. In deze periode werden 6.550 reizigers vervoerd, wat uit zou komen op circa 8.700 voor het gehele jaar. Dit betekent dat verschillende ritten dus geheel of gedeeltelijk met een lege bus worden gereden. Een tekenend voorbeeld hiervan is de lijndienst naar De Noord, een dorp boven de gemeente Heerhugowaard: de bus hiernaartoe en terug is vrijwel altijd leeg. Toch worden er minder kilometers met een lege bus gereden dan bij het deur-tot-deur-vervoer. Hier moet namelijk ook de persoon opgehaald worden en moet naar de volgende klant/reiziger gereden worden.
In 2019 werden per maand gemiddeld 742 reizigers met het deur-tot-deur-vervoer vervoerd. In 2022 waren dit per maand gemiddeld 1.721 reizigers; een toename van 132 procent. Deze toename is deels het gevolg van de uitbreiding van het vervoersgebied met de voormalige gemeente Langedijk, maar ook van het feit dat het deur-tot-deur-vervoer is opengesteld voor alle leden.
Met het herinvoeren van de voorwaarden voor het deur-tot-deur-vervoer stijgt het aantal lijndienstpassagiers naar verwachting met circa 55 procent. Dit is een stijging van de huidige 0,83 reiziger per rit naar 1,3 reiziger per rit – hetzelfde niveau als voor de coronapandemie. Het aantal reizigers van het deur-tot-deur-vervoer neemt dan vanzelfsprekend af.
Op basis van een analyse van de veranderende demografische samenstelling is de verwachting dat het aantal inwoners in Dijk en Waard die gebruik willen maken van de HugoHopper toeneemt. Het aantal ouderen neemt toe en ze blijven ook langer thuis wonen. Doordat mensen steeds langer actief en zelfstandig blijven, blijft de auto en fiets tot op latere leeftijd een goed alternatief. Dit betekent niet dat mensen minder gebruikmaken van de HugoHopper, maar dat zij dit pas op latere leeftijd doen.
De reiziger en de chauffeurs
Naast de reizigers, spelen bij de bus ook de vrijwilligers een belangrijke positie. Daarom zijn interviews met zowel reizigers als met chauffeurs gehouden. Daaruit kwam naar voren dat er bij reizigers vaak een voorkeur is voor reizen met de lijnbus. Vrijwel alleen reizigers die de loopafstand naar de halte niet kunnen overbruggen, kiezen voor het deur-tot-deur-vervoer. Het gemak om niet vooraf te hoeven bellen, en om zelf naar de halte te kunnen gaan wanneer dat uitkomt (of om er vanaf te zien), bleek voor veel reizigers belangrijk.
Ook onder de chauffeurs is er een aanzienlijke groep die een voorkeur heeft voor het rijden op de lijndiensten, al is er ook een groep met een voorkeur voor rijden op het deur-tot-deur-vervoer. Tineke Ackerman (HugoHopper): “We zijn ontzettend trots op onze vrijwilligers. Met toewijding en passie zijn zij anderen van dienst, daarom willen we nadrukkelijk rekening houden met hun wensen en verwachtingen.”
De toekomst
Het advies aan de HugoHopper is om door te gaan met de lijnbusdiensten, ondanks het op dit moment erg lage aantal reizigers. Het herintroduceren van de voorwaarden voor het gebruik van het deur-tot-deur-vervoer, de veranderende demografie en kansen voor netwerkverbetering zorgen er namelijk voor dat meer mensen gebruik gaan maken van de lijndiensten en dat de bezetting hoger wordt. Hierdoor dragen de lijndiensten efficiënter bij aan de maatschappelijke doelstellingen dan het deur-tot-deur-vervoer. Bovendien zou afschaffen van de lijndiensten leiden tot ontevredenheid onder reizigers én onder een deel van de vrijwilligers.
Op basis van de vervoerscijfers van het deur-tot-deur-vervoer en de lijndiensten is gekeken naar mogelijke verbeteringen. Zo bleek er een sterke overlap tussen de blauwe en de oranje lijn, waardoor de bezetting van de oranje lijn achterbleef. Het advies is om deze lijnen te ontvlechten of juist te integreren tot één lijndienst. De blauwe lijn reed vrijwel altijd leeg naar het dorp De Noord ten noorden van Heerhugowaard. De rode lijn reed een grote lus door het zuiden van Heerhugowaard, waardoor reizigers heen en terug áltijd een uur onderweg waren, ook al woonden zij relatief dicht bij hun bestemming. Bij het deur-tot-deur-vervoer bleek dat er relatief veel gereisd werd naar bestemmingen die met de lijnbussen uitsluitend middels een overstap bereikbaar zijn. Reizigers houden niet van overstappen, dus ook gebruikers van de HugoHopper kiezen dan liever voor een rit met het deur-tot-deur-vervoer. Koppelen van lijnen ‘over’ het winkelcentrum kan hier de oplossing zijn. Patrick Meeuws (Movares): “De interviews met de reizigers en chauffeurs blijven hangen. Wanneer je vervolgens op zoek gaat naar maatregelen denk je aan hen: welke waarde levert het hen op? Je denkt niet in aantallen, reistijdwinst of vervoerswaarde, maar je denkt in behoeftes.”
Naast de vervoerkundige adviezen, heeft Movares ook advies gegeven op andere kwaliteitskenmerken. Deze spitsen zich toe op de reisinformatie en op voorzieningen bij de haltes.
Hands-onmentaliteit
De vrijwilligers en medewerkers van de HugoHopper zijn voortvarend aan de slag gegaan met de adviezen van Movares. De reisinformatie op de website is sterk verbeterd: alle reisinformatie staat nu op één plek en is eenvoudig te printen, waardoor bestaande en nieuwe reizigers makkelijker hun weg vinden. De bestaande lijndiensten rijden minder grote lussen, wat de reistijden korter maakt. Er is een nieuwe vierde lijndienst geïntroduceerd en per 1 april volgt een vijfde lijndienst naar Broek op Langedijk en Sint Pancras. De lijndienst naar De Noord rijdt nog steeds. Helaas vaak nog leeg, maar zonder deze bus zou er helemaal geen publiek vervoer meer in De Noord komen. Het past bij de HugoHopper om deze maatschappelijke rol te blijven vervullen. Gelukkig stijgt het aantal reigers op alle lijnen.
Voorbeeld voor samenwerking
Na bijna 15 jaar is de HugoHopper niet meer weg te denken uit de gemeente Dijk en Waard. De vereniging is voor haar bestaansrecht afhankelijk van de bijdrage van de gemeente. Zij weet echter met al haar vrijwilligers een enorme toegevoegde waarde te bieden en daarmee een belangrijke functie te vervullen voor alle inwoners van Dijk en Waard. In een tijd dat lijnen worden gestrekt en haltes verder weg komen te liggen, fungeert de HugoHopper als een voorbeeld. Met specifieke lijndiensten met een maatschappelijke functie, aangevuld met deur-tot-deur-vervoer en gereden door vrijwilligers, wordt een doelgroepenbenadering mogelijk gemaakt. Hierdoor krijgen meer reizigers vervoer dat aansluit bij hun specifieke behoeften.
De HugoHopper laat zien dat met geloof, vertrouwen en vastberadenheid ongebruikelijke vervoersproducten een kans van slagen hebben en een belangrijke rol spelen in de invulling van de sociale behoefte in onze maatschappij.
