Miljard reizigerskilometers verdampt

vrijdag 9 september 2016
timer 4 min

In de overgang van Wroov- naar OV-chipkaartcijfers zijn 1 tot 1,6 miljard reizigerskilometers verdwenen: een verlies van 16 tot 23 procent. Dat verlaagt ook het marktaandeel van het regionaal ov en verhoogt de subsidie per reizigerskilometer.

Dankzij de vasthoudendheid van kennisplatform CROW-KpVV zijn er na enkele jaren van afwezigheid weer landelijke cijfers over de prestaties van bus, tram, metro en ferry. Ze staan in de Factsheet vervoeromvang regionaal ov 2014 en 2015. De vervoeromvang per ov-autoriteit – op te tellen tot een landelijk cijfer – is gebaseerd op de kilometers die reizigers hebben afgelegd met hun OV-chipkaart. Het aantal reizigerskilometers is een nauwkeuriger eenheid om prestaties te meten dan het aantal ritten of reizigers. Enige onzekerheid in de nieuwe cijfers is de geschatte ophoging voor papieren kaartjes en verkeerde in- en uitchecks.

Het leveren van reizigerskilometers aan ov-autoriteiten heeft enkele jaren gekost omdat vervoerders ‘hun’ data vanwege concurrentie niet altijd wilden delen, die data niet bij elkaar waren op te tellen (kwestie van definities) en door discussies over privacy.

Regionale kaartjes
De nieuwe vervoeromvang op basis van de OV-chipkaart is 5,2 miljard reizigerskilometers in 2014 en 5,4 miljard in 2015. Dat is lager dan verwacht. De officiële cijfers van Wroov-onderzoek op basis van kaartverkoop waren 6,4 miljard in 2008, oplopend tot 7,0 miljard in 2011. CROW vindt de laatste jaarcijfers minder betrouwbaar omdat reizigers toen steeds meer regionale kaartjes kochten en OV-chipkaarten gebruikten.

gebruik-bus-tram-en-metro-2004-2011

Dit alles betekent dat tussen 2008/2011 en 2015 minimaal 1 miljard en maximaal 1,6 miljard reizigerskilometers zijn kwijtgeraakt. Dat is een verlies van 16 tot 23 procent.
Je mag de twee meetmethodes – Wroov en OV-chipkaart – niet met elkaar vergelijken, stelt CROW. Maar het verschil moet toch ergens vandaan komen. Als je de Wroov-cijfers uit 2008 naast de OV-chipkaartcijfers uit 2015 legt, zie je dat alle ov-autoriteiten met Wroov te hoog zaten, vooral de provincies Overijssel (55 procent), Gelderland en Limburg (allebei 35 procent). Bij de twee metropoolregio’s is het verschil het kleinst.

vervoercijfers-wroov-chipkaartGeflatteerd
Grofweg zijn er drie mogelijkheden. Eén: de nieuwe OV-chipkaartcijfers kloppen en de oude Wroov-cijfers niet. Dan heeft de ov-sector zichzelf, de politiek en de belastingbetaler jarenlang voor de gek gehouden met geflatteerde vervoercijfers. Twee: Wroov klopt en de OV-chipkaart niet. Dat is onwaarschijnlijk, omdat de OV-chipkaart met brondata (in- en uitchecks) werkt en Wroov met indirecte data (enquêtes onder reizigers). Of drie: beide meetmethodes kloppen. Dan is er 1 tot 1,6 miljard reizigerskilometer verdampt.

Strategisch uitchecken
René Borsje, projectleider bij de provincie Flevoland en monitoringsdeskundige voor OV Oost (Flevoland, Gelderland en Overijssel): “Wroov rekende met een aantal reizigerskilometers per abonnement. Dat was aan de optimistische kant. Nu reizen mensen op saldo: ze betalen voor elke kilometer en reizen dus soms ook minder. Aan de andere kant zie je reizigers strategisch uitchecken, vaak ver voor de uitstaphalte. Die kilometers mis je ook.”
Ook CROW noemt calculerend gedrag en kortere ritten van reizigers als mogelijke oorzaken van minder kilometers. Het blijft gissen. Ingewikkeldheid van de OV-chipkaart, opkomst van de fiets en stijgende tarieven kunnen net zo goed meespelen.

Marktaandeel gedaald
Nu de vervoeromvang geen 6,4 miljard maar 5,4 miljard reizigerskilometer blijkt te bedragen, moeten ook afgeleide cijfers worden bijgesteld. Het marktaandeel van het regionaal ov in de totale mobiliteit (ook auto, fiets en trein) zakt van 3,25 procent in 2008 naar 2,75 procent in 2015. Als de totale uitstoot CO2 van de ov-vloot bijvoorbeeld 100 gram per reizigerskilometer was, dan stijgt dat naar 119 gram. En de ruwweg één miljard euro overheidssubsidie per jaar moet worden uitgesmeerd over minder reizigerskilometers. Die subsidie stijgt van 15,5 naar 18,5 cent per reizigerskilometer. Volgens CROW markeren de landelijke vervoercijfers van 2014 en 2015 het begin van een nieuwe trendreeks. Anders gezegd: uithuilen en opnieuw beginnen.

Reizigerskilometers NS
Net nu CROW weer landelijke cijfers over 2014 en 2015 heeft van het regionaal ov, is NS in de jaarverslagen over 2014 en 2015 gestopt met het publiceren van het aantal reizigerskilometers. “Die gegevens zijn niet goed vergelijkbaar met andere cijfers in ons jaarverslag. Wel noemen we het aantal reizigerskilometers in het persbericht bij het jaarverslag.”

Zie ook de reacties op het bericht Eerste landelijke cijfers: 5 procent groei

"strategisch uitchecken" heb ik al vaak zien/horen gebeuren. een consequente oplossing zou zijn; in élk voertuig (bus, tram, metro of trein) alleen inchecken en pas op de halte - of in het station - van aankomst uitchecken. dus wel bus/tramhaltes van een uitcheckpaal voorzien.
in landelijke gebieden desnoods aan de buitenkant van de bus.

Ik geloof nooit dat strategisch uitchecken voor zo'n groot verschil zorgt. Dat zou ongetwijfeld gebeuren, maar volgensmij op een beperkte schaal. De RET controleert incidenteel ook in de bus. De keren dat ik er in zat, werd er niemand op de bon geslingerd. Volgens de vervoerders is het aantal zwartreizigers gedaald. Hoe dan ook, ik geloof niet dat strategisch uitchecken zo'n groot verschil in de cijfers kan veroorzaken.

Op 09-07-2014, D-Day voor de treinbazen, verdwenen mijn zichtbare kortingskaartjes uit de NS-automaat en liepen hun kassa's vol extra reizigersgeld van niet-uitcheckende reizigers. Bovendien roofden de treinbazen het reisgenot van hun reizigers door hen tot allerlei tussentijdse kunstjes op hun apparaten en op de stations te verplichten.
Sinds die dag koop ik materiële reisbescheiden bij de buitenlandse treinfirma's: DB, SNCF en NBBS. En in Nederland reis ik nog maar minimaal met het OV; daar is de lol vanaf.

Het gerommel met telkens nieuwe mogelijkheden om fout-afgeboekt reizigersgeld op je rekening terug te krijgen, waarschuwingsmails voor vergeten uitchecks, een dag en nacht telefonisch bereikbare NS en achteraf bedachte mogelijkheden om met je mobiel te betalen toont aan dat die OV-chipkaart minstens 5 jaar te vroeg door het slapend parlement is gedrukt.

Ik hoop dat de nieuwe 'Governance' Directeur van NS daar spoedig orde op zaken kan gaan stellen.

De economische crisis heeft wellicht ook een effect op de daling in het ov-gebruik juist in deze periode. De UITP heeft hier onlangs nog een rapport over uitgebracht.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Miljard reizigerskilometers verdampt

Nederland 2014 Groningen Centrum Groningen omgeving Grote markt. Q-link is een HOV-systeem, ter vervanging van de tram die er niet kwam. Q Link verbindt verschillende P+R-terreinen die als een schil om Groningen liggen met de stad en de belangrijkste locaties (UMCG, Universiteit Zernike, Euroborg, Hoofdstation en Grote Markt). Het gaat om vier lijnen (blauw (3), lichtblauw 4), paars (5) en oranje(15)). Qbuzz rijdt al het busvervoer in Groningen en Drenthe. COPYRIGHT Chris Pennarts Blokland 82 3417 MR Montfoort The Netherlands+31653309747 info@chrispennarts.nl www.chrispennarts.nl. © Chris Pennarts

Meer artikelen met dit thema

Minder bushaltes alléén niet gelijk aan minder bereikbaarheid

14 aug 2023

Dat steeds meer bushaltes verdwijnen is een feit. Maar dat betekent niet per se dat de bereikbaarheid…

Lees verder »
flash_onNieuws

Railforum zoekt ov-organisaties voor Raildagen

20 jul 2023

Al meer dan veertig ov-organisaties meldden zich aan, om op vrijdag 15 en zaterdag…

Lees verder »
flash_onNieuws

Spoor 25 jaar geleden gedecentraliseerd

2 jun 2023

Het eerste gedecentraliseerde spoortraject van Nederland bestaat 25 jaar. In 1998 ging Oostnet, de voorganger…

Lees verder »
flash_onNieuws

Ov-sector vreest 15% afschaling en vraagt Kamer om actie

19 mei 2023

Als de Tweede Kamer niet ingrijpt, dreigt het ov-aanbod tot 2025 met 10 tot 15 procent af te nemen. Dat staat…

Lees verder »
descriptionArtikel

Vervoerregio Amsterdam geeft gratis ov-kaarten aan lage inkomens

8 mei 2023

In de regio Amsterdam is het nu mogelijk om acht gratis ov-kaarten aan te vragen per adres voor mensen die deze…

Lees verder »

Innovatie binnen het ov-toekomstbeeld

24 apr 2023

Binnen het Toekomstbeeld OV 2040 is ‘innovatie’ één van de vijf doelstellingen. Maar nu het Toekomstbeeld…

Lees verder »

Vervoerders willen meer flexibiliteit in contracten

27 mrt 2023

Corona zette de wereld op zijn kop en sindsdien is het niet meer rustig geworden. Het zijn uitzonderlijke…

Lees verder »

Beleidskeuzes blijven achter bij nieuwe ontwikkelingen

16 mrt 2023

Het gedrag van opdrachtgevers is sinds…

Lees verder »