Light rail: terug van weggeweest

Niels van Oort (Goudappel Coffeng, TU Delft) schetste de baten van light rail, voor het gemak samengevat in ‘de vijf e’s’: light rail zorgt voor effective mobility, efficient city, economy, environment en equity. Dat laatste aspect, sociale cohesie, speelt in Nederland (nog) geen grote rol, hoewel steeds meer het belang van of zelfs het recht op mobiliteit ter voorkoming van sociale uitsluiting wordt erkend.

Bij de beslissing om te kiezen voor een vorm van stedelijk of regionaal railvervoer – sneltram of light rail, de scheidslijn is tamelijk diffuus – tellen bepaalde baten nog steeds niet mee in de mkba’s. Een aspect als betrouwbaarheid kan goed worden gekwantificeerd, nog steeds geldt immers ‘tijd is geld’. Bij de mkba voor de Uithoflijn die momenteel in Utrecht wordt aangelegd, is dat ook gebeurd, vertelde Van Oort.

200 miljoen baten
“De betrouwbaarheidsbaten hebben we voor de Uithoflijn geraamd op 200 miljoen euro. Dat bedrag is in de second opinion van het KiM overeind gebleven, en daardoor heeft het Rijk een bijdrage aan de lijn willen leveren.” Van Oort stelt dan ook: “Maak alle baten van een project expliciet, juist ook aan buitenstaanders voor wie het allemaal niet zo vanzelfsprekend is.”

Light rail vormt ook een goede combinatie met de fiets en kan daardoor goed de concurrentie met de auto aangaan. Uit onderzoeken is gebleken dat mensen bereid zijn ongeveer 1700 meter te fietsen naar een ov-halte, terwijl dat toeneemt tot 3200 meter als het gaat om hoogwaardig ov zoals light rail. “Het catchment area van light rail is dus veel groter. Houd daar rekening mee bij je stedelijke ontwikkeling en ontwerp je ov-net en je fietsnet als één samenhangend geheel.”

Vijf no brainers
Stedenbouwkundige Rob van der Bijl, die bekend staat als een soort ‘light rail goeroe’, ziet vijf kansrijke mogelijkheden voor light rail in Nederland. “Dat zijn de echte ‘no brainers’, projecten waarvoor geldt dat je gek bent als je ze niet uitvoert”, zegt hij daarover. Het gaat om Amsterdam–Schiphol, een railverbinding door de Maastunnel in Rotterdam, uitbreiding van RandstadRail van Den Haag naar Leiden, een tramverbinding door de Utrechtse binnenstad, en de verbinding Maastricht–Aken.

De oproep van Van der Bijl: wees pragmatisch er begin er snel mee, blijf niet zitten wachten tot er een perfect ontwerp is gemaakt. Als er eenmaal een verbinding is, kun je altijd nog onderdelen verbeteren door aparte sporen aan te leggen of een tracé te wijzigen.